Bos días, miñas donas e meus señores. Benia a todos. Tráiolles a voz dos enmudecidos aborixes da Terra das Carballeiras, celtoindíxena son da fragosa aldea de Abelaíndo, sangue entrego luído polas augas relouqueiras do río do Seixo, enfornado co paínzo que medra vizoso nos agros do castro de Arén. Son morgado da fala patrucial e garántolles que aínda non naceu monifate quen me coutar a lingua. Gardo folgos abondos para berrar outa a miña verdade, para denunciar alí onde se me chame a batida e acurralamento da nosa xínea. Alerta, fillos de Mil, abriuse a veda e o volcán do asimilismo chospe negras bafaradas de cinza sobre a eira e o canizo, sobre o cimbro e a valiña, sobre a pelame do lobo arreguizado.
Dúas e poderosas son as razóns polas que hoxe en Auria o sol raia tras as lombas verdecentes do monte do Seixo, nestora escintilantes de chorisma. E dou grazas ao querido amigo Xosé Manuel Barbosa pola súa xentil deferencia. A primeira razón, gozosa, é a de partillar con vostedes o farto tesouro tanxíbel e intanxíbel da montaña: túmulos, pedrafitas, petróglifos, aras, vieiros iniciáticos, cidades sucumbidas, penoucos definitivos e un caldiño de lendas cociñado na lareira milenaria. A segunda, nefasta, é a de facelos partícipes da súa beleza derramada, mágoa de nós, posto que no fatídico ano 2000 o monte do Seixo, a Montaña Máxica, foi desfigurado por mor da instalación dun arrepiante enxeño eólico, argallado polas hostes da cobiza. Os señores feudais da bisbarra de Montes aconchegáranlle a porta aos raspuñeiros tratantes de vento. Nada hai de limpo neste ventimperio especulativo. Foi tamaño o espolio, tamaña a desfeita, tanto o ladroízo que non podo máis que, perante esta boa e xenerosa audiencia, amosar a miña vergoña, lamber choroso e carpido a miña deshonrosa derrota, pois non fun quen de arreporme rexamente aos malditos, non fun quen de gardar incólume o prezado patrimonio dos nosos devanceiros e, malia o día, esta eiva acompañarame mentres os meus pés batuxen vagantíos nos lameiros do mundo.
Coa elaboración deste humildoso mais sentido documentario (“Monte do Seixo. A Montaña Máxica”), o Grupo de Estudos Etnográficos Serpe Bichoca, ao que pertenzo xunta aos irmáns Joao Bieites, aquí presente, e Rafael Quintía, insuflámoslle vida a todo canto se gorecera nas páxinas do libro “Monte do Seixo. O santuario perdido dos celtas”, delongado labor de recolleita que me levou, porta a porta, até acugular o fardel da común tradición dos pobos atlánticos: o vedoiro Tecelán de Carballás que, dende o seu agocho eterno da Mámoa Ghrande, agoirou certo a fin dos tempos; a asolagada vila de Trentinán, berce da afouta Mariña, xamais nunca serva de romanos; o primitivo culto solar, fosilizado na pedreira da Cruz do Seixo; a maxestosa Portalén, soleira do Outro Mundo, peirao dos imramma de santo Amaro o peregrino e santo Ero da Armenteira; o Marco do Vento, vello deslinde da Gallaecia en tempos heroicos de Breogán; o Castro Ghrande, gabinete da moura construtora de megálitos...
Eríxese o monte do Seixo excelsa pirámide das nosas xenealoxías sagradas, aviadas en toda a súa gloria e esplendor; mostra diáfana do xermolar da cultura celta na Galiza da fin das xeografías, na terra máis antiga do mundo. Alén das humanas derregas, perpetuados no formol da tradición, ábrense de par en par as oceánicas singraduras, refolguexa a arcana inspiración de torques e trísceles, insinúanse, inefábeis, os labirintos, fúndense no horizonte increbantábeis parapetos en fasquía constelada; e todos glosan polo baixo os misterios da nosa orixe. Fincados na oufanía daquela primeira Idade de Ouro, imos acugulando no prato da balanza o acervo toponímico, o testemuño dos clásicos, as epigrafías, a arte, a mitoloxía, a xenética..., e non hai quen nos atalle por moito que o muiñeiro zune en trampear a maquía.
.Espetado o ramo no pinche, ofrézolles, á sombra do loureiro protector, os carreiros finais da “Alba de groria” do inmorredoiro irmán Daniel, requintado introito deste filme cuxo protagonista non é outro que o pobo galego quen, en habelenciosa porfía, todo dispuxo e todo nos deixou en herdo. A el, a todas as ánimas sen nome que forxaron o noso ser, vai dedicado. Dixo vehemente Castelao:
."Esas ánimas sen nome son as que crearon o idioma no que eu vos estou falando, a nosa cultura, as nosas artes, os nosos usos e costumes, e en fin, o feito diferencial de Galiza. Elas son as que, en longas centurias de traballo, humanizaron o noso territorio patrio, infundíndolles a todas as cousas que na paisaxe se amosan o seu propio espírito, co que pode dialogar o noso corazón antigo e panteísta. Elas son as que gardan e custodian, no seo da terra-nai, os legados múltiples da nosa tradición, os xermes incorrutíbeis da nosa futura historia, as fontes enxebres e purísimas do noso xenio racial. Esa moitedume de luciñas representa o pobo que nunca nos traizoou, a enerxía colectiva que nunca perece, e, finalmente, a esperanza celta que nunca cansa. Esa infinda moitedume de luciñas e vagalumes representa o que nós fomos, o que nós somos e o que nós seremos sempre, sempre, sempre".
Moitas grazas. Érgase o pano. Benvidos á Montaña Máxica.
.
Ídem en:
.
.
O concello de Cerdedo posúe uns 80 km2 de superficie, ocupados –se se botan ben as contas– por pouco máis dun milleiro de almas, do que se deduce unha densidade poboacional duns 20 habitantes por km2, equivalente aos algarismos de países como Sudán ou Zambia. A doenza non ten visos de mellora, posto que ao mal úrxelle cirurxía maior e os galenos responsábeis do seu tratamento non fan máis ca receitarlle placebos ao enfermo.
.
.
Que Cerdedo xa non dá conta do recado é evidente. As arcas municipais non teñen nin para mandar tocar a un cego. De onde sairán os cartos para, por exemplo, repor os danos dimanados desta crúa invernía? Por que, hoxe por hoxe, Cerdedo non é quen de facer fronte a continxencias deste teor? Desengánense, Cerdedo non é un concello pobre, mais si, un concello empobrecido por décadas de políticas e políticos resignados.
.
A experiencia dinos e repítenos que é mellor previr ca lamentar. Canto houbo de imprevisión na enchente que varreu a ribeira do río do Castro en días pasados? Quen permitiu que se acumulase tanta auga tras un atoado ou mal dimensionado desaugadoiro? Quen supervisou o estado do mesmo tras días e días de intensa choiva? Ninguén se decatou das posíbeis consecuencias? Por fortuna, só houbo que lamentar perdas materiais. No ano 2000, por causas semellantes, o río do Seixo asoballou a aldea da Cavadosa.
.
.
Cerdedo foi xacando unha terra puxante. Até hai ben pouco, os agros negrexaban no mes de maio e o gando ateigaba cachazudo camiños e corredoiras. Desculpen a miña insistencia, Cerdedo non é un concello pobre, mais o seu morgado foi tristemente desbaldido. A ruína da Galiza rural, o desequilibrio do país sobreveu cando se lle viraron as costas ao sector produtivo no que radica a súa xenuína vocación: o sector agropecuario. Estamos fartos de escoitar que “da terra non se pode vivir” e, así mesmo, fartos de satisfacer as plusvalías dos intermediarios que, sen dar pancada, válense do sacrificio e denodo dos campesiños superviventes. Quen protexe aos labregos e aos gandeiros?
.
Basta xa de enganar o pobo –só se deixa enganar quen quere– aducindo medidas e contramedidas orientadas a “fixar poboación”. Se se tomaron, é evidente que foron un fracaso. A situación é tan desesperada que calquera solución que se poña enriba da mesa debería orientarse, xa non en convencer aos que están para que queden –ninguén é eterno–, senón en persuadir aos de fóra para que veñan. Os galegos da diáspora deberan ser os primeiros beneficiados destas perentorias actuacións. Falo dende logo dunha repoboación en toda regra que propicie o arelado rexurdimento.
.
Quen moito abrangue pouco atinxe. Cumpriría actuar preferentemente sobre os lugares abandonados ou con grave risco de abandono. Enxeñar “explotacións piloto” nas que os colonos, o novo sangue de Cerdedo, instalados en vivendas rehabilitadas e en troco de créditos brandos, puxesen de novo en produción o terrón que mantivo durante séculos aos nosos devanceiros. Recuperación do núcleo aldeán, banco de terras, cooperativismo, rede de feiras e mercados onde comercializar os excedentes a prezos sen competencia, valorización do monte, renegociación das contrapartidas eólicas... A foliada das “aldeas museo” só é rendíbel se se aposta firmemente polo turismo como fonte de riqueza, mais para isto cómpre preservar o tesouro natural e arquitectónico e, en Cerdedo, a nosa herdanza consérvase en piche ou a hai que ir buscar polo río abaixo.
.
Concordo na asunción das moitísimas dificultades emparelladas. Este ambicioso proxecto só será factíbel co esforzo e a xenerosidade de todos. Esta empresa sairá adiante se a guían políticas valentes e honestas e rexedores dispostos verdadeiramente a traballar polo futuro do concello, ou da bisbarra, xa que non son poucas as voces que claman por unha comarcalización efectiva, en vista da creba flagrante do sistema municipal, paliada ate o de agora pola rebentada burbulla inmobiliaria.
.
