.
.
Ao pé do petróglifo descuberto en Carballás (Cerdedo).
..
Cando un lles confía boa
parte da súa vida aos camiños, de cando en cando, o vadiar vese premiado cun
roibén, cun poallar miudiño, cunha fonte de auga fresca, co relato dun viaxeiro
que vén de volta. Cando un dedica boa parte do seu tempo a remexer no pote das
apócemas, de raro en raro, o gurgullar da fervura zarrapícao co escumallo das
revelacións.
A segunda fin de semana de xaneiro, o colectivo Capitán
Gosende foi agasallado novamente polos lares viales, nosos valedores. Non temos
queixa, cando o desazo ou o fastío nos torce o carro, axiña o destino se
confabula para devolvernos á verea. Porque hai que tirar para adiante, chova
que vente; testa contra a desventura.
A noite do sábado 10, ascendemos entre a néboa ao monte
Coirego (Cotobade). Alí, no Chan da Poza, citarámonos cos compañeiros da
Asociación Astronómica Sirio de Pontevedra, para, valéndonos do telescopio que dispoñen
en usufruto (mercé a un convenio de xestión asinado cos propietarios, os tamén amigos
Canón de Pau), observar o avance do cometa C/2014 Q2, máis coñecido por Lovejoy,
en homenaxe ao seu descubridor.
Houbo un intre no que sopesamos dar volta, pois, o
pachorrento meteoro ameazaba con privarnos da corrica dos meteoritos. Por
fortuna, a medida que iamos gañando altura, xa perto daquel planalto, o pano da
brétema retirouse e o universo refulxente fíxose escenario. Comezaba o
espectáculo.
O astro
de cauda verde esmeralda andaba no seu perixeo. En nada, volvería esvaerse na
fondura do cosmos, ensumido nunha singradura de 8.000 anos. Como non temos por
intención quedar para a semente, era obrigado trasnoitar.
O astrónomo
afeccionado australiano Terry Lovejoy manexaba un telescopio Schmidt-Cassegrain
de 200 mm cando se decatou da presenza do cometa. Nós contabamos cun
Meade LX200 ACF de 400 mm. O obxectivo, coma sempre, era non perder detalle.
Axiña
comprobamos como a visita ao observatorio do Coirego non se ía limitar ao
visionado do fatuo corpo celeste. Malia a friaxe, os voluntarios da asociación non
dubidaron en impartirnos unha clase de astronomía básica: o planeta Xúpiter
amañeceu polo leste (as lentes permitíronnos ver o aliñamento de tres das súas
lúas: Ío, Europa e mais Ganímedes); a constelación de Orión (eu chámoa “a
cafeteira italiana”), co seu inconfundíbel cinto de estrelas (as Tres Marías); a
constelación dos Xemelgos (Cástor e Pólux); as Pléiades (a galiña dos pitos de
ouro), instaladas na constelación do Touro; a Osa Maior (o Carro); a Osa Menor
(o Carriño), coa estantía Estrela Polar indicando o norte; Casiopea (o uve
dobre); a constelación do Cisne e, na outra punta, a estrela máis brillante do
ceo, Sirio, que lle dá nome á asociación. A cada pouco, os berros de aglaio abalaban
o silencio da noite, ao sermos sorprendidos polo chispear das últimas
Cuatrántidas.
Atrapallábanseme
no maxín as reflexións do televisivo Calr Sagan que conseguiu meter no corpo
daquel neno que fun o becho da astronomía: “A vida é so unha ollada momentánea
das marabillas deste abraiante universo. É triste que tantos a estean
desbaldindo, soñando con fantasías espirituais”; “Para facer unha torta de
mazá, primeiro tes que crear un universo”; “Ás veces creo que hai vida noutros
planetas e, ás veces, creo que non. En ambos os dous casos, a conclusión é asombrosa”...
Fun
calado durante a viaxe de volta. Matinaba no máxico anteollo do Coirego (2008),
en Cotobade; no observatorio das Casetas (2009), en Forcarei. Cerdedo coma
sempre, ás escuras. De socato, imaxineime contemplando o firmamento ao abeiro
da malfadada escola de parapente, na preeminente atalaia do Seixo. Edificio,
hogano, arruinado, abandonado, esquecido, desmantelado. Cantos cartos tirados
sen criterio. En 2007, sinalei, entre os enunciados do “Proxecto Montaña
Máxica”, a pertinencia de instalar un observatorio astronómico no alto Seixo. “O
ser humano é un esmolante cando pensa, pero un deus cando soña”. Sigamos
soñando.
Ao día
seguinte, como dende hai tres anos e de xeito ininterrumpido, os Gosende
tiñamos actividade en Cerdedo. Á hora de costume, fixemos conclave no noso
cuartel xeral. Rebumbio de xente na sobremesa. Caras coñecidas. Afagamos
cortesmente os amigábeis comensais, entre os que se atopaban: Paulo Nogueira e
Magoia Bodega, integrantes dos Treixadura; o cantautor guardés Tino Baz e a insigne
poeta Luz Fandiño. Bicos e apertas. A xente boa botárase ao camiño aquela
tarde. Despedímonos, aínda que os adeuses, como se verá, acabarían
converténdose nun deica logo.
Urxía
pórse en movemento, xa que, ás seis, quedaramos ao pé de Portalén, no monte do
Seixo, cos amigos Beka Iglesias, artista dixital, e Óscar Carballeda,
permacultor, aveciñados na aldea das Chozas do concello da Lama. Por fin se ía
facer realidade unha das miñas arelas. A célebre Portalén, que dei a coñecer no
verán de 2002, íase dotar, grazas á xenerosa iniciativa persoal destes mozos,
dun fito sinalador digno da súa transcendencia, respectuoso, asemade, coa paisaxe
e co propio megálito.
Iamos
con algo de adianto, así que lles propuxen aos Gosende facer unha paradiña na
aldea de Carballás. Hai unhas semanas, cadrando cunha das visitas guiadas á Montaña
Máxica, decateime de que alguén estivera rozando unha leira solapada pola matogueira,
para fornecer de pasto o gando. Tras os labores de desbravamento, quedou ao
descuberto unha xeitosa peneda. Aqueles outeiros reclamaron a miña atención e
figuraban na inesgotábel listaxe de tarefas pendentes. Chamaríanlle tamén a
atención a algún druída da Idade do Bronce? Era moito hora de comprobalo.
Abeiramos
o carro ao pé da estrada, a uns 400 m do rueiro, e, sen demora, galgamos lomba
arriba. A intuición empurroume dereitiño ao curuto (644 m). O sol da tardiña
untaba as súas raiolas de mel nas fatias de granito. Acadei o coto e,
albízaras!! Afeitos ás foquiñas do noso ubicuo “cazoleteiro”, a visión dun
extraordinario conxunto de círculos concéntricos (un elemento central, de maior
tamaño, do que irradian, cando menos, outros tres máis pequenos) fíxome choutar
de ledicia. Outra amosega no cinto de Capitán Gosende. Desculpen a inmodestia,
máis sábeme dicirlles que o de Carballás fai o petróglifo número doce na miña
conta persoal de achádegos.
A carón
da laxa principal, Anjo Torres atopou un fragmento esgazado de pequenas
dimensións sinalado con tres coviñas. En prol da súa conservación, cumpriría
trasladalo a un lugar seguro. Ben seguro, outorgaríalle razón de ser ao triste
e desenxabido Museo da Pedra de Cerdedo. A idea non nos convence moito, mais,
visto o visto, peor estaría no PAAR de Campo Lameiro. O novo gravado rupestre
bautizouse co nome de “petróglifo de Carballás” (coordenadas: X-552.515;
Y-4.708.610).
O monte
do Seixo suma outro gravado rupestre ao seu abismante repertorio arqueomítico.
Felicitámonos efusivamente. Sen tempo para recreármonos coa descuberta,
proseguimos a marcha cara a Portalén.
Alí, na revolta de Portalén, Beka e Óscar levaban xa un
anaco ocupados na óptima localización do fito, supeditando a súa visibilidade á
existencia ou non de cobertura, xa que o sinalador ía provisto dunha tarxeta
impresa cun código QR para acceder in
situ, a través dun terminal telefónico, á información que sobre Portalén
existe na Rede.
Segundo nos explicou Óscar, o marco está elaborado con
madeira de piñeiro galego (pinus pinaster),
tratada con sales de cobre en autoclave. A maiores, aplicóuselle unha man de lasur
para exteriores (aceite ecolóxico). O texto, “Portalén”, foi gravado cunha
fresadora de man.
O chanto foi fincado a uns 20 m ao norte de Portalén, no
punto onde conflúen os excursionistas que se aproximan a pé dende a Cruz do Seixo.
O rótulo orientouse a poñente, cara á corripa aberta polos numerosos visitantes
que acceden dende a pista. Procurouse, deste xeito, atender os dous
itinerarios. Hoxe por hoxe, malia non mediar apoio ningún por parte das
distintas administracións, aquel lugar converteuse nun concorrido santuario
pagán. Mellor así.
Ao pouco de rematar os traballos, mentres contemplabamos
arroubados o sol solsticial asomar polo van de Portalén, oímos voces de xente
que se achegaba. Eran os admirados amigos de Treixadura, o bardo Tino Baz e a escintilante
Luz Fandiño. A súa presenza alumou o luscofusco. Todos decidiran pórlle remate
á súa xornada en Cerdedo, ascendendo á montaña sagrada.
O sol deu as últimas bocaladas e, na soleira de Portalén,
Tino Baz, a capela, ceibou do peito o seu poema “80 anos de Luz”, composto na
honra da poeta compostelá, exemplo, con 84 anos, da Galiza digna, irredutíbel e
contestataria. Os aplausos emocionados resoaron lonxe.
Hai días nos que un se ve incapaz de administrar tanta
beleza. .
.
.
..JPG)