.
.
..JPG)
.
A ponte dos Padriños,
sobre o regueiro da Lomba, comunica as aldeas de Vichocuntín e Limeres. Malia
carecer de cruz, o nome evoca, ben seguro, o antigo rito higromántico do
enxembramento, o bautismo practicado antes da concepción ou durante unha
xestación de risco. Este ritual de fertilidade tamén escolle por escenarios a
Pontapedre e a ponte de Santo Antonio, en Cerdedo. En maio de 1710, Sarmiento,
aspirante a frade, atravesou a ponte dos Padriños, camiño a Madrid, para se
despedir dos seus parentes das Raposeiras (Meilide).
No
primeiro de Santos, déusenos por pasar aquela humildosa pontella (8 pés de
largo) e, no anfraito da carballeira, un conxuro de néboa distraeu os nosos
pasos. Viaxamos no tempo, recuamos décadas mal precisadas e acordamos en casa
labrega, ao aconchego dunha lareira fumegante. No firmamento da cambota, un
refoleo de faíscas verteu no café de pota o solimán dos contos esquecidos. Unha
muller idosa e sabia tomou a palabra. Escoitemos.
O
Varelo, home santo
“O Varelo de Limeres era
un pobre de solemnidade, un home ghrande e esfarrapado que andaba sempre cun
pau polo lughar adiante. Non debía ser moi católico da cabeza, porque, sendo
nena, así que facía alghunha trasnada, meu pai berraba: “Ti es coma o Varelo! Ti
es tola coma o Varelo!”; porén, din que o Varelo era unha alma boa.
O
Vareliño andaba polas portas. Debía ser un pouco aluarado, mais non se metía
con ninguén. Acochaba os rapaces entre as pernas e puña a vara por diante pra
que ninguén lles peghase. Mediaba polos nenos. Defendía os nenos pra que
ninguén lles fixese mal. Naquel tempo, non había dó polas criaturas.
De
primeiras, o Varelo viviu nunha casiña vella, aínda deben quedar as paredes.
Despois, cando aquel quinteiro quedou sen xente, o pobo fíxolle un cuartiño -uns 5m2-, todo de madeira e cunha ventaíña. El
non tiña nada con que se valer e a xente leváballe a comida; leváballe filloas,
un chourizo -o que
había naquel tempo-, unha
cunca de caldo...
Morreu o
Varelo só no seu cuartiño. Cando xa non puido ir mendighar, o pobo levoulle de
comer. Uns pauciños en cruz pousados ao pé da porta indicaban que che tocaba a
ti atendelo.
Eu
nacín no 44 e xa non o coñecín. Nós viñamos da escola -el xa non existía- e metiámonos no cuarto do Varelo, porque
nos facía ghraza. O cuarto do Varelo hai tempo que se desfixo.
E
aghora crese que o lughar de Limeres e mais o seu monte están libres do lume
porque é o Varelo quen os ampara. Ao Varelo tamén se lle pide pra que o tempo
veña como ten que vir.
Nós
vivimos fóra, no estranxeiro. Hai
7 ou 8 anos, cando
aquí arderon os montes, a miña casa estaba soa. Nós viamos por televisión como
ardía todo, e eu rogheille: “Varelo, que non me arda a casiña, que che hei
paghar unha misa!”. Ardeu Pedre, as costas de Pedre, Chamadoira, Caroi...; ardeu
todo, pero Limeres librouse.
Cando
cheghei, fun onda o cura e ofrecín unha misa polo Varelo. O cura non ma quixo
cobrar. Non me quero acordar, o lume estaba na costa de Pedre, na costa dos
Padriños, estaba alí por Deán... Ardía todo e nós lonxe, que nada podiamos
facer.
A ponte
dos Padriños cruza o reghato da Lomba. Pola ponte dos Padriños baixaba a
xentiña de Limeres levar o leite a Vichocuntín. Por aquel camiño baixaban os
defuntos nunha esqueira. Por alí subiron a meu pai que botara enfermo moito
tempo no hospital, en Pontevedra. Trouxémolo en taxi até Vichocuntín. De alí,
nunha esqueira deica a nosa casa, que non había outro camiño. Meu pai morreu ao
día seghinte. Antes de morrer, as súas últimas palabras foron: “Laika!”;
acórdome ben. Meu pai era cazador e tiña unha cadeliña que se chamaba Laika.
Papá puxéralle Laika, como a cadela que viaxou ao espazo. Aquela cadeliña era
tan bonita que, cando meu pai a trouxo, dixo: “Vaise chamar Laika, como a que foi
á Lúa””.
E a
nosa faladora, enfiou unha historia con outra.
O
astrónomo de Limeres
“Nunha casa do Lagharto,
que está no alto do lughar, había un centro de espiritismo. Tamén había outro
nunha casa do Meixón, onde vivía unha xente que estivera no Brasil. Todas as
semanas ou cada quince días, xuntábanse alí unhas persoas. Tiñan unha mesa
redonda, púñanlle un mantel branco. Alí traballaban naquilo, dicían oracións;
non sei ben o que facían.
Conviña
non te cruzar con eles cando viñan da xuntanza. Nunha ocasión, sobre da noite, alguén
bateu no camiño do Portarregheiro cunha destas persoas. O do espiritismo mandouno
coa vista prá veigha e non se sabe o tempo que botou durmindo, pois perdera o
coñecemento. Esas persoas tiraban a xente do camiño cando pasaban.
O que
presidía aquelas sesións érache un home moi intelixente. Seica fora o enxeñeiro
das pontes de Burgos. Este home non estivera nas Américas, pero era moi
intelixente. Traballaba a terra, tamén era o carpinteiro que facía os carros, era
quen compuña os muíños, era o reloxeiro que arranxaba todos os mecanismos de
por aquí. Era un home que predicía as eclipses e os cometas. Cando estaban de
ver, levábanos prá súa casa, de noite, e mostrábanos todos eses misterios.
Viamos cometas, eclipses e unhas estrelas que, no verán, desfilaban polo ceo.
Ese home sabía de todo. Con el aprendiamos moitas cousas: “Rapaces, xa veredes
como alghún día haberemos voar coma os avións; hannos pór un aparello no peito
e voaremos coma os avións”, dicíanos.
Érache
moi entendido na aghricultura. Cando tocaba estrar nas veighas, recomendaba:
“Mirade, onde estea o pé de diante da vaca, chamades o carro; onde estea o pé
da vaca, botades outro monte de esterco; non o botedes todo xunto”. Tamén: “Xa
vos direi o día para sementar as coles, que as hai que sementar na lúa vella,
senón esghrelan”. E tamén: “Corta os fentos na lúa vella de aghosto, que vas
ver que cando os cortes tres veces seghidas, non hai máis fento”. Sabía de
todo.
Este
home tiña os libros que servían pró espiritismo. Dous libros e mais unha cruz.
Tiña os libros pechados nunha pateira. Prohibíralles aos da casa remexer alí.
Dicía que, se alguén abría os libros, podían ocorrer cousas moi ghraves. Houbo
quen, así e todo, mirou nos libros, e perdeu o sentido. Eses libros non se
podían tocar. Despois, aqueles libros ghardáronse nunha arca, nun faiado, e
aínda están alí metidos, lonxe da vista da xente. Eran os libros que levaban
para traballar toda a noite no espiritismo. Falaban cos defuntos, pero eles
eran unhas persoas normais. Os libros non se tiraron, están ghardados. Eran uns
libros neghros, bastante ghrandes. A cruz tamén era neghra. Disque, en
Chamadoira, nunha parede, esconderon outros dous libros e mais unha pistola.
Érache
un home moi apreciado no lughar, porque sabía moitas cousas e era moi bo
veciño. El coñecía oito días antes, ou quince, que ía vir unha eclipse. Era un
astrónomo.
Aquí
hóuboche moitas historias. Eu fun ao San Bernabé baixar o santo ao regheiro.
Mollabámoslle os pés ao santo e botabámoslle augha pola cabeza abaixo cun
caldeiro, pra que chovese.
Todos
os rapaces de Limeres e mais os de Chamadoira levabamos pan rebozado en ovo ao
San Bernabé. Iamos na compaña dunhas mulleres. Alí o comiamos, sentados arredor
dos carballos, e despois, puñámonos de costas á capela e tirabamos por riba da
cabeza o pan que nos sobrara -nunca sobraba moito- e cumpría que caese no
tellado. Xa non sei pra que era o ritual. Aquelas mulleres facían a cerimonia canda
nós. Eran unhas mulleres moi beatas.
Lembro
unha señora do Carballiño que trouxo onda o santo unha neniña que disque era
muda, e marchou do San Bernabé falando. Aínda parece que estou vendo a neniña.
Levarlle os rapaces ao san Bernabé cando teñen alghunha enfermidade ou alghún
problema é costume vello. Din que san Bernabé é o santo dos rapaces...”
Tras a
conversa, que deu para máis, tornei a Pontevedra sumido en fondas cavilacións.
Ao chegar ao alto da Abeleira, tiven a sensación de que naquel punto
quilométrico rexe unha porta dimensional que deslinda o soño da realidade.
.
.
http://www.farodevigo.es/portada-deza-tabeiros-montes/2014/11/19/pasando-ponte-padrinos/1134191.html
..
.
No hay comentarios:
Publicar un comentario