.
.
.
O concello de
Cerdedo, formante da histórica Terra de Montes, abrangue 79’8 km2. Na
actualidade, Galiza suma 314 municipios. Cerdedo comparte, canda Cuntis, o
posto nº 158 por orde de extensión; xa que logo, falamos dun concello de tamaño
medio (nin grande nin pequeno).
Cerdedo
e Cuntis só coinciden no algarismo das dimensións, pois, ao respecto da
demografía, o concello termal presenta unha densidade de poboación de 63’48
habitantes/km2, mentres que a de Cerdedo é de 24 hab./km2. Malia ter unha
superficie semellante á de Cerdedo, o censo de Cuntis atinxe perto dos 5.000
habitantes. Daquela, queda demostrado que, en demografía, o tamaño non importa.
Cerdedo divídese en oito parroquias:
Cerdedo, Quireza, Pedre, Folgoso, Parada, Tomonde, Castro e Figueiroa (do latín
ficariola “figueiriña”). A forma
“Figueroa” é un castelanismo recorrente no papelorio da administración local e
na sinaléptica. A lingua galega, prescrita para a nosa toponimia, é o código
empregado pola inmensa maioría dos cerdedenses.
Segundo fontes oficiais, en Cerdedo
“destaca la belleza de sus paisajes, la frondosa vegetación que en la mayor
parte aún no sufrió la transformación por parte del hombre”. Afírmao a ambigua
autoridade e un xa non sabe se quere expresar gozo ou consternación. Convido os
nosos visitantes a circular por calquera das estradas cerdedenses e a constatar
a corta indiscriminada padecida polo arboredo autóctono que as beireaba. Un bo
exemplo é o vial de Limeres e, en concreto, a fraga coñecida pola Arnela. No
seu día, a autoridade deu orde de cortar polo pé aqueles carballos, argüindo a
mellora da seguridade viaria. Consumado o arboricidio, os veciños demándanlle
arestora ao Concello (polo momento, en van) a colocación dunhas varandas
(“quitamedos”) para evitar que os vehículos (e os seus ocupantes) se precipiten
polo cavorco.
Sen abandonar o asunto de “la
belleza de sus paisajes”, aínda son perceptíbeis na foresta de Cerdedo as
secuelas dos incendios de 2006. Neste senso, a vexetación desbocada, que fai
intransitábeis os montes e inhabilita boa parte da terra de labor, é pólvora á
espera doutro misto traizoeiro. O desmando da matogueira é un dos efectos do
absentismo e do cese da actividade agropecuaria (é dicir, do despoboamento);
unha doenza agravada pola inexistencia de contramedidas eficaces.
A
paisaxe de Cerdedo, agás pequenos redutos aínda libres da man de “el hombre”,
caracterízase polas aldeas en proceso de abandono e ruína, unha chea de camiños
atuídos, o feísmo individual e comunal, a anárquica eucaliptización, as
repoboacións mal xestionadas, unha hidroeléctrica en cadanseu río, un parque
eólico en cadanseu monte (as intencións tamén contan), e unha liña de
ferrocarril que, entre viadutos e trincheiras, arrasará a malfadada parroquia
de Pedre. Tampouco me saen do sentido o tendido eléctrico por riba da ponte e
da ermida de Santo Antonio e a casa natal do Padre Sarmiento vinda abaixo,
selleiras iconas da nosa localidade.
Para engadirlle máis dramatismo ao
asunto, dispón hoxe a autoridade de 462.000 euros (diñeiro de todos) para
investir nunha “ruta por el entorno del río Seixo”. Do total, 154.368 euros
destinaranse a “la puesta en valor de las cascadas de Cavadosa y la
restauración de varios molinos”. Acompañando a enxurrada de morteiro beige para
encintados, proxéctase, no mesmo río e ao mesmo tempo, unha
captación e traída de augas para 3.000 usuarios por valor de 1’2 millóns de euros
(diñeiro de todos). Os veciños do núcleo de Cerdedo (os únicos beneficiarios)
non chegan aos 400 e minguando.
Que
criterios se empregarán para “restaurar” esta bela mostra de arquitectura
tradicional? Que se entende por “restaurar”? Patrimonio debera actuar de
oficio.
Ao respecto, xa en Faro de Vigo (6-1-13), indiquei que a
Veiga dos Muíños, na ribeira do Lérez, cumpría todos os requisitos para se
converter, a pouco que se axeitase, nun extraordinario reclamo (aliñamento de
cinco muíños, de todas as tipoloxías, e mais un serradoiro). Mágoa que o
viaduto do AVE vaia fincar os seus piares naquel recanto único.
En
definitiva, o atractivo de Cerdedo perdura apenas no seu perfil orográfico.
Agardo pois que o subsolo da montaña non agoche coltán ou calquera outro potosí
que esperte a cobiza da megaminaría. O lobo non anda por lonxe.
Para
converter o turismo en fonte de riqueza, non chega con manter expeditas as
vereas, é preciso, de primeiras, decidir que faciana lle queremos mostrar ao
mundo, facer inventario dos nosos activos, preservalos, enchelos de contido,
promocionalos axeitadamente, formar guías, establecer acordos coa hostalaría
local e non vender fume (p. e.: “la gastronomía del jabalí y la carne del monte
Seixo”). Ao fío, a conservación da chamada “Rota
das Pontes do Lérez” (PR-G113), ao seu paso por Cerdedo, non fai máis ca
colleitar críticas negativas na internet.
Despacha a autoridade o asunto do
patrimonio deste xeito: “los petos de ánimas, las mámoas, cruceiros, etc.”.
Dedúcese neste caso que canto máis curta e abstracta sexa a listaxe dos bens,
menos haberá que protexer (ollos que non ven, corazón que non sente). Nós, pola
contra, facemos fincapé en que, verbo do patrimonio arqueolóxico, Cerdedo
posúe, entre outros, unhas 75 mámoas, 25 gravados rupestres e 19 castros; bens,
por suposto, ignorados, vulnerados na súa integridade e carentes da necesaria
sinalización. Moito lle conviría a Cerdedo exhumar e facer visitábel calquera
dos seus depósitos da Idade do Ferro.
Respecto
á aldea de Pedre, non quero ser prolixo, así e todo, fago por reproducir a que
é opinión maioritaria: aquela “aldea museo”, aquel “Combarro do interior”
sucumbiu baixo a baldosa e o mobiliario urbano. Este modelo de actuación que
tamén se aplicou en Quireza e Tomonde e que, polo que se infire, é “marca da
casa”, só denota un agudo complexo de inferioridade. Que trauma empurra a
transformar as aldeas en áreas residenciais? Como pretendemos vender a nosa
salutífera diferenza, a nosa esencia, se facemos pasear o gando baixo a luz dos
farois isabelinos?
Fai
referencia a autoridade á “ilusión y ganas de trabajar”. É ben certo que a
esperanza é o último que se perde, que até a morte todo é vida, etc. etc., pero
é igualmente certo que de ilusións só viven os ilusos. En canto ás “ganas de
trabajar”, entre os que xa non están en idade (a maioría), os que decidiron
cambiar de ares e os que queren e non os deixan, Cerdedo está literalmente
“parado”.
En
canto ás “ayudas por natalidad”, é evidente que non supuxeron moito gasto,
posto que, en 10 anos (2003-13), só viñeron ao mundo 75 novos cerdedenses. Pola
contra, cómpre actualizar a decisión “de poner en marcha el Centro de día y
residencia de mayores”, pois, o imparábel avellentamento da poboación esixe
dotarse de instalacións máis amplas.
No
eido das “obras públicas”, esquece a autoridade o uso indiscriminado de
herbicidas nas beiraestradas e o innecesario (ou desmesurado) ancheamento do
vial O Serrapio-Quireza, exemplo diáfano de severa modificación da paisaxe. En
canto aos novos “locales sociales”, o Concello optou por aumentar a cota de
feísmo, no canto de adquirir e habilitar algunha das construcións tradicionais.
O das “churrasqueiras” ao pé das vivendas deshabitadas e as áreas de lecer
infrautilizas son grotesco disfrace de normalidade.
A
lectura das “mejoras en la playa fluvial de Cerdedo con la instalación de una
nueva zona de juegos con campo de fútbol y vóley” podería levarnos a pensar que
Cerdedo presentou a súa candidatura para organizar uns xogos olímpicos. A
realidade é que as “melloras” se limitaron a acoutar unha leira con malla de
balizamento de obra de cor laranxa que, como imaxinan, non é un prodixio de
mimetismo.
O
chamado “Polígono Industrial d’O Sangal” acolle só unha empresa, a coñecida
pola “colchoeira”. En decembro de 2010, a fábrica de colchóns obtivo da Xunta o
permiso para producir enerxía eléctrica fotovoltaica. A día de hoxe, contados
son os cerdedenses que se benefician laboralmente desta industria.
O
chamado “Museo da Pedra”, coa súa exigua colección esparexida polo chan e sen
identificar ou interpretar, semella un mercado de pezas espoliadas, unha
aldraxe á memoria dos arghinas
cerdedenses, entre eles o egrexio e esquecido Pedro de Monteagudo. Na
biblioteca pública están censurados moitos dos libros que, ao longo destes
anos, se foron editando arredor da historia e o tesouro cultural de Cerdedo.
De
calquera xeito, o que máis vergoña e enfastío me produce é ver o presente e,
probabelmente, o futuro de Cerdedo ligado a unha formación política convertida
nun aberrante niño de corrupción.
..
.
No hay comentarios:
Publicar un comentario