25/7/15

Presentación en Pontevedra do libro "A CONXURA DOS GOSENDE" (Ed. Morgante) - Galería Sargadelos, 24-7-2015

.
.
.
.
.
 
.
.
 .
.
 .
.
 .
.
 .
.
 .
.
.
.
.
.
 .
.
.
.
 .
.
 .
.
.
.
 .
.
 .
.
.

21/7/15

OFRENDA Á RAÍÑA LUPA (Pico Sacro, 18 de xullo de 2015)

.
.
.
.
Ilustración de Ana Santiso 
.
.
.
.


Benvida ao acto de lectura pública do Alba de Gloria de Castelao (Pico Sacro, 18 de xullo de 2015)

Calros Solla

Unha aguia de sol pousa na espadana do Ilicino. A branca torre de seixo brandea esguío o seu pendón de abrotia e o sinal convindo reprodúcese coma eco, cimbra a cimbra, cume a cume, atinxindo as catro derregas do país.

Con solemne e compasado chío, a carruaxe real, turrada por unha manda de aluados lubicáns, fondea nunha aberta do ceo. Os outeiros lañados traban a deriva do rizón. Lustres de arrepío e rouco torbón anuncian a chegada da raíña, deusa entronizada na Pedra do Destino.

Un morno refoleo esvae o nubeiro, lingua loumiñeira que lambe a faciana do pobo aterecido, reunido en arelante procesión ao pé da montaña.

Grilos e carricantas redobran o chifre e, na ardencia, tanxen vellos himnos marciais. Un refacho de estorniños suca o horizonte da Ulla e o seu rebumbio abelloado arremeda o redobre dun tamboril.

De súpeto, a natureza enmudece. Abátense da carroza os ladrais e unha camba de sete cores e chanzos relanzados acada a cimeira do monte. O arrecedendo dos chuchameles condénsase en cada meixela esbagoada. Amortecido o latexo, contido o alento, o mundo arróubase para mellor comungar dos prodixios.  

Distinguidos fillos de Ith, netos de Breogán, bisnetos de Brath, tataranetos de Mil; feroces nautas do mar céltico fronte aos cantís de Carnota, seareiros devotos do hospedeiro Berobreo, nas fisterras de Donón; alfandegueiros eternos dos milladoiros da Capelada; vixías alerta nas expostas costoias do Tegra e do Aloia; vedoiros corvos druídas, estandartes do nemetón Pico Sacro, aquí e agora; poldros bravíos da grea de Epona, ceibos coma o vento que rincha no alto Seixo. Confrades das sete montañas sagradas:

Velaí!, velaí, nosa senhor fremosa coroada co diadema de xesta e fiúncho, distinguida co cetro de pau-teixo e o anel de betilo. Velaí, a raíña Loba, altísima Lupa, relocente Deusa Nai, señora do castro Lupario.

Un feixe de estrelas fatuas rabuña o firmamento. A belísima dama do Monte apea do estribo e vai descendo, paseniño, polo arco de esqueira, arrastrando un longo veo de néboa coma abalo da marea. Co pé en terra, percorre con mirar gaioleiro a concorrencia, acende un sorriso, abaixa lenemente a cabeza en sinal de reverencia, arrecompón a aba do saiote, arregaza a estola, encrespa un guecho e pousa a súa melindrosa dignidade nunhas xamúas. 

E dende o inxel podio de privilexio, con verba afagadora así lles fala aos presentes:

Benia a vós, xentes da Galiza, roseiras brancas, belidos caraveis. Benia a vós, galegos e galegas, nados nos 3.792 confíns do país do sol poñente. Benia a vós, que oístes a chamada de cornos e buxeiros. Benia a vós, que erguestes a mirada, pousastes a canga e aviastes o fardel, para vir tomar beizón nesta aperta asemblearia.

Mírovos en fite para os ollos e albisco neles a xinea ardente que vos devancea, a avantaxada estirpe que vos escolleu entre os escolleitos. Os vosos corazóns arborados burbullan seiva de heroes e de mártires e nos aneis das vosas pólas magoadas enxergo a cerna nobre na que estades labrados.

Podo, sen dificultade, nomear, un a un, os chegados das terras quentes, curtidos polo esgrevio vendaval, e, entre eles, os nuncios dos calaicos, dos brácaros, dos nemetates, querquenos, límicos, elenos, ártodos e tamacanos.

Podo, sen abafo, identificar, unha a unha, as tribos do abrente, ameladas coa primeira luz do día, e, na turma, os mensaxeiros dos tríboros, dos guigurros, dos lanquiatos, lugóns, orniacos, ámmacos, bésicos e betonios.  

Podo, sen atranco, recoñecer, un a un, os heraldos do Ártabro, luídos a contrafío polo océano primordial, e, entre eles, os embaixadores dos quelenos, dos lemavos, dos albións, brigantios, namarinos, nerios, barbantes e os metacios, os montañeses da marca, gardiáns da soleira de Portalén.

Miñas donas ardidas, meus señores afoutos, bícarvos hei as feridas gañadas nesta longa loita sen tregua. Recibide o conforto da saudosa raíña que vive recluída no celme dos vosos corazóns bos e xenerosos, malia padecer a aldraxe dos que a fan sentir allea, vivindo en terra propia.

Sabedes coma min, meus lobos de raza, que os tempos de gloria, entoados polos bardos e proclamados polos profetas, non dan chegado. Sabedes coma min que lonxe da redención, os voitres da podremia seguen velando a nosa agonía, pois, coma larvas da morte son, cebadas co noso decaemento, lardeiras da nosa parálise.

A nosa terra, outrora proa e rompente, vémola hoxe mirrada e fusca por mor dunha doenza estraña, podente feitizaría que verteu tangaraño no noso sangue arroiado.

E por designio ruín, acometeunos un ramo de loucura. Desbaldimos a habenza común. Batuxamos na esterqueira colonizada. Trocamos a humildosa liberdade polo ouro das alxemas; o destino, lampo e espido, polo engado da camisa de forza. O arguto chalán cinguiulle a cadea á nosa vaca nutricia e nós, e entre nós, releamos pola chave do ferrollo.

Dígovos, si, que o mal que nos devasta se afortala na intransixente incomprensión dos de fóra, mais, se orixina na falta de entendemento dos de dentro.    

Pico Sagro, Pico Sagro, sándame este mal que eu traio.

Reaxide miñas fideis amazonas, meus leais cabaleiros; reaxide e facede reaxir os que refugaron a congostra pedrallenta, escollendo a verea da mansedume. Apartade o grau da palla. Peneirade a fariña. Sinalade os comenenciudos que se venden ao inimigo polo caldiño da va ostentación.

Afiade os coitelos da intelixencia, brunide os escudos da fortaleza, untade as vosas coirazas co sebo da honestidade, para que as nosas armas incruentas volvan rebrillar e o seu refolguexo espellado esconxure de vez a mala fada.

Irmáns e irmás na fala e no sentimento; quixera eu agasallarvos neste día feliz, nesta hora ditosa, con colares de arrecendo e grilandas rechoridas, quixera eu unxirvos cos óleos da vitoria longamente perseguida; quixera eu rechouchiar con voz de xílgaro os resaibos da nosa gloria pasada...

Mais, non estou aquí para aledarvos os ouvidos, non acudín para endozarvos o padal. Antes ben, transmitirvos o oráculo murmurado polas pedras canda o fatídico Medulio; recrutarvos novamente, para que tornedes con azos confiantes ao combate dos días.

Non ousedes fraquear, meus galegos e galegas; non desistades. A insania adoecida apéstanos as agras, vérganos as selvas, sécanos os ríos, envelénanos o mar, fura e trípanos os montes, desterra a mocidade, imponlles duros acentos ás crianzas e fai escarnio e mofa das reliquias. Eis as razóns certas da anemia que nos balda.

Pregoade con voz de trono que vós sodes os donos desta terra, os seus lexítimos vinculeiros. Abride os camiños empecidos, marcade os carballos da casa, botade as redes nas pesqueiras, alindade o gando nos seidoiros e apercibide as camadas novas, pois son herdeiras dun carísimo tesouro. Un torque-xugo de ouro que enfeita os pescozos dos que puxan con dignidade da honrosa carga da tradición, porque imos estando por aquí, levamos séculos aquí, neste sen norte.

Ouveade agudo e sostido. Non hai imperio que abata os nosos marcos, non hai lei inxusta que enmudeza os nosos presos nos cárceres de lonxe, non hai dogma que nos impida contar a nosa historia ao noso xeito; non hai bastarda autoridade que impida os nosos fillos aprenderen na nosa lingua para expresar os misterios do universo; non existen grillóns para quen devece a liberdade.  

Xamais nunca adormecerán as sentinelas e sempre, sempre haberá quen manteña outo e aceso o facho incandescente da galeguidade. Mentres haxa pobo, eu, raíña Lupa, doncela eterna do Montesagro, permanecerei ao voso carón, ensoñada, revivida, anovada, pois é a vosa fe a que alimenta a miña esperanza.

Viva Galiza ceibe!!
.
.
.

12/7/15

AS PEDRAS QUE GOBERNAN O TEMPO ( I ) - Faro de Vigo (12-7-15)

.
.
.
.
Dende o cimo do Outeiro da Corva
.

.
.
Empoleirados en Penaquetanxe
.

.

Os de Capitán Gosende temos por honra considerármonos “fillos das silveiras”. Dado o calamitoso estado dos nosos montes, acadar os cimos de picoutos e cotarelos esixe, adoito, expor a nosa anatomía ao rudo aloumiño de cachares e silvamachos.
            Non hai queixa, as sesións de acupuntura xamais foron en van. A montaña é unha avoa ríspeta, mais tamén, xenerosa e comprensiva. A vella non esquece aboarlles a paga aos netiños que, semana tras semana, tornamos á aldea para sentar no seu colo e bicar as súas meixelas enrugadas.
            A montaña quérenos, non hai dúbida, e nós deixámonos cativar polo seu engado. A montaña sabe como acirrar a nosa curiosidade, o noso desexo de saber, o noso degoxo polas larpeiradas que agocha na faltriqueira.
            Comezamos o mes de maio na rebusca de gravados rupestres nas lombas do Outeiro da Corva, en cuxos penedos se riscaron as cruces de termo dos predios monteses de Pedre e Limeres (Cerdedo). As excursións deron os seus froitos, pois, tras a singradura, dous novos petróglifos (Outeiro da Corva I e II) caeron nas redes destes mariñeiros de auga doce.
            O lema olímpico “Citius, altius, fortius” esporea o noso ánimo e a por de furar na matogueira, unha tarde de rechorida primavera, os nosos pés atinxiron a estrema do concello de Cotobade.
            Alí, naquela verdecente atalaia, á beira da devasa de deslinde, érguese unha pena cornada que os naturais nomean Penaquetanxe (coordenadas.- X: 546.677; Y: 4.707.167; alt. 630 m). Na outra beira da devasa, unha cruz de termo tallada nun penouco salienta do lugar a súa vella condición de fito fronteirizo.
            Fotografámonos arredor da impoñente Penaquetanxe, fermoso exemplo de pedra cabalada. A súa horizontal prominencia distínguese dende a distancia, visíbel, por exemplo, dende a N-541 que, ao lonxe, se precipita cara á fondeira do regueiro do Barco, nas inmediacións das Cortellas de Pedre. Moito ha mudar aquela bela panorámica cando se interpoña o viaduto do AVE.
            Penaquetanxe (Penaquetangue ou Penacatanxe), a “pena que toca”, combina á perfección a sonoridade do chamadeiro coa súa pretérita e abandonada función. O topónimo é, de seu, un podente esconxuro.
            Nun territorio en franco despoboamento, as escenas de pastoreo son estampas do pasado. Porén, non hai tanto, os pegureiros da redonda escollían as herbeiras do planalto para apacentar os seus rabaños. Os que botaban a vidiña no monte, sometidos ao arbitrio da meteoroloxía, ben coñecían as virtudes do penedo, encomendándose confiantes á súa protección.
            Penaquetanxe posúe a selleira propiedade de esconxurar as treboadas. Penaquetanxe é un petouto avegoso do trebón, da chispa impredicíbel, do ceo relustrado. Penaquetanxe arreda o nubeiro eléctrico, garda bípedes e cuadrúpedes do fatal ferrete do raio.
            Se o ceo rompía a falar por boca do trono (“Andan os zoqueiros por riba”; “Anda o demo a facer no carbón”; “Están arrombando os mobles no ceo”...), o pastor precavido empoleirábase no rochedo e ao pé do beirado, batía con forza o seu caxato naquel nariz de pedra que apunta cara ao norte.
            Abofé, a xente mallaba no badal de Penaquetanxe acompañándose dalgún recitado (“Tente, trono, tente aí, que Deus pode (ou manda) máis ca ti!”) ou reforzaba o ritual invocando a mediación do Ecce Homo, da santa Bárbara ou do san Bertolameu: “Que onde san Bertolameu sexa nomeado, non caerá faísca nin raio; non se afoghará no río, nin se ha morrer a ferro frío...”.
            A pedra percutida emitía unha xorda vibración, un tanxer imperceptíbel para o oído humano, mais, velaquí o prodixio, apazugador da ira do deus do trono.
            A conta feita entre o relampo e o estrondo certificaba que a perturbación se ía afastando, arrastrando o perigo para alén do Seixo.
            O costume de afastar o mal da cabeza dun para pousalo na do veciño non se restrinxe á esconxura do raio. É coñecida a fórmula coa que se libran os agros da néboa corriqueira e murchadora que, en Cerdedo, denominan “picañoa”: “Esconxúrote, neboerio, coas cornas dun carneiro; esconxúrote, neboeiro, volve (ou vaite) prós cotos do Ribeiro!”. Ao pouco, o fuscallo cesaba a súa galga, desapegaba da terra e os seus farrapos esfianchaban de vez en raiolas de sol.
            En cada cimbra un petón para neutralizar a torboeira, rito prehistórico que, coa cristianización, asumiron espadanas e campás. Naqueles montes, cumes pedrosos coma o do Outeiro do Sino ou o do Sino de Goga (do lat. signu(m) “sinal”), poden corroborar, quizais, o emprego das pedras como campás (sinos).    
            O lugar de Penaquetanxe non só nos agasallou co misterio da súa maxia. A escasos metros, ao abeiro doutro penedo, achamos a boca dun tobo lobeiro. Na soleira, dous lobetos envurullados, acabadiños de nacer, aínda húmidos, indefensos, cativaron a nosa atención boa parte da tarde. A loba, dende a desesperada distancia, ben seguro, non nos quitou ollo.
            Descendemos coa impresión certa de que, outra vez, a Deusa Nai beicera o noso esforzo.
            Á semana seguinte recuncamos na busca do extraordinario. Manuel Fortes, o xeógrafo do grupo, trouxo novas doutra Penaquetanxe, semellante á anterior en morfoloxía e atribucións, mais localizada nas proximidades do Castro Toraxe (a uns 5 km cara ao sur da primeira e a uns 2’5 km cara ao sudoeste do lugar de Caroi), terra dentro do concello de Cotobade. Cónstanos, así mesmo, a existencia doutra Penaquetanxe no lugar de Cerdeira, concello de Xunqueira de Ambía (Ourense).
            Repetindo o itinerario que, hai anos, nos levara á aldea abandonada da Coenllosa, deixamos o transporte na chaira da Coutada e, cruzando a chagorza de Lagaceirame, fomos dar á Penaquetanxe de Toraxe.
            Segundo o arqueólogo Santos Estévez (“Catalogación dos xacementos arqueolóxicos do concello de Cotobade”, Gallaecia, 1998), o topónimo Castro Toraxe “non revelou a presenza dun recinto castrexo”. Secomasí, situados na base do pedroso outarelo, non puidemos conter o pulo de chegar á cimeira. A ascensión non foi doada. O descenso, épico. Sucesivas camadas de matorreira seca ocultaban furos e fochancas, a vexetación nova, rexa e pugarenta, dobrabános en altura e atrapallou con crueza o noso avance.
            Cando acadamos a pista forestal, quen máis quen menos semellaba ter padecido todas as estacións dun viacrucis. Por se non fora abondo, abelloados os tronantes, a tardiña reservábanos un espectáculo final de pirotecnia. Un nubarro negro estacionou enriba das nosas cabezas e, sen dó, descargou sobre os corpos suorentos e abafados unha bátega servida en grosas pingotas. No lenzo do Seixo, o arco da vella competía en efectos especiais cos relampos. As detonacións e a lucería semellaban obra dos fogueteiros da Revolta. Encomendámonos, non podía ser doutro xeito, a Penaquetanxe, e a súa providencial intervención preservounos de todo mal. O poeta cerdedense Otero Espasandín escribiría: Arco da vella, disparas a frecha do campanario ao corazón do ceo... ( do poema “Sementeira”).
            Tras a esgotadora xeira de Castro Toraxe, démonos dúas semanas de tregua (tamén houbo que corrixir un monte de exames) e con folgos anovados (“mono de toxo”), escollemos a orografía de Tomonde para dar continuidade á busca das pedras que gobernan o tempo.
            Continuará...
.
.
.
.
.

5/7/15

"EL HUMO DEL DIABLO" de FERNANDO SALGADO - Faro de Vigo (7-7-15)

.
.
.
.
.
.
.
.

Para a presentación de “El humo del diablo” de Fernando Salgado, e co permiso da compañeira Belén López, ben poderiamos parafrasear o comezo dos chistes de indíxenas: “Isto eran dous de Cerdedo que foron presentar un libro a Pontevedra...”. Antes de rematar a piada, os da vila xa estarían regañando o dente. Os de Cerdedo témonos en pouco, porque somos conscientes de que, na montaña, a de profeta é unha profesión sen futuro. Os aldeáns nunca deixaremos de cheirar a vaca.
Debo engadir que sentar á mesa á carón de Belén e Fernando é un pracer, unha honra e un privilexio que agradezo a quen o fixo posíbel.
            Poderiamos comezar así ou de calquera outro xeito, mais, xa que se cometeu a imprudencia de confiarme neste punto as redeas do acto, o meu instinto de “pecador de la pradera” acírrame a pedirlle a Fernando que, mentres eu ceibo a miña palla mental, el vaia liando un canuto de paisana, para que, no seu rular democrático, a combustión do cánabo dispoña os presentes e disimule que vou falar sen dicir nada.
            Porque este libro, “El humo del diablo”, require unha lectura non convencional. Este libro non se debera ler, debérase fumar, bocalada a bocalada, enchendo a caixa do peito do bafo dos desherdados, para percibir o frémito dos invisíbeis. Este libro débese soprar con fruición, páxina a páxina, raia a raia, pipazo a pipazo. Estráñame que as autoridades sanitarias non lle esixisen ao editor engadir na contraportada algunha das súas mensaxes de advertencia, por exemplo: “A miseria mata”. Non hai porros tan feitos coma os que se lían coas follas do Novo Testamento.
            “El humo del diablo” non é aconsellábel para ex-fumadores, para drogatas de postal ou para nostálxicos do “Supergen”. Estiven presente na premier do libro en Vilagarcía e tras seguir con atención a misa toda, díxenlle ao meu acompañante que necesitaba con urxencia ir fóra botar un cigarro. Consumín naquel bazuko legal como se non houbese mañá. Non somos nada, os fumadores aínda menos. A fin de contas, quen sabe se vai haber mañá; os yonkis vivimos ao día.
Son consciente de que mas ha pagar o corpo, así e todo, avéñome ao parecer de Hunter Thompson: A vida non debera ser unha viaxe cara á tumba coa intención de chegar a salvo cun corpo bonito, senón, máis ben, chegar desfarrapado, de lado, entre unha nube de fume, completamente desgastado e estragado, e proclamar en voz alta: Vaia viaxe! Porén, cando á psicodelia se lle acaba o butano, a ducha diaria non desmerece os “desayunaderos” de Mauthausen. 
Sabina, outro yonki reputado, cantaría aquilo de: En la posada del fracaso, donde non hay consuelo ni ascensor, el desamparo y la humedad comparten colchón..., versos inspirados, probabelmente, nas reflexións de Aldous Huxley, antítese do paradigmático e novelado “home do traxe gris”: Vivimos xuntos e actuamos e reaccionamos os uns sobre os outros, mais sempre, en todas as circunstancias, estamos sós. Os mártires entran no circo collidos da man, mais son sacrificados illadamente. Abrazados, os amantes tratan desesperadamente de fusionar as súas illadas éxtases nunha soa transcendencia, mais é en van. Pola súa mesma natureza, cada espírito feito carne está condenado a padecer e gozar en soedade.
            José Antonio Iglesias Prieto, o protagonista do libro, é un personaxe tan real como a morte mesma. A parábola do fillo pródigo, plasmada con mestría nesta biografía, é tan verídica que supera a propia ficción. José Antonio Iglesias Prieto, Toni, non é o Travolta-Tony Manero do filme Febre do sábado pola noite, máis ben, o Travolta-Vincent Vega de Pulp Fiction, coleguita do chunguísimo Samuel L. Jackson que, coma mantra, encomendábase unha e outra vez a elucidadora pasaxe de Ezequiel 25-17. Ezequiel si foi profeta na súa terra: O camiño do home recto está por todos os lados arrodeado pola inxustiza dos egoístas e a tiranía dos homes malos. Bendito sexa aquel pastor que, en nome da caridade e da boa vontade, saque os débiles do Val da Escuridade. Porque el é o verdadeiro gardián do seu irmán e o descubridor dos nenos perdidos. E asegúrovos que virei castigar con gran vinganza e furiosa cólera a aqueles que pretendan envelenar e destruír os meus irmáns! E ti saberás que o meu nome é Iavé, cando a miña vinganza caia sobre ti!
            O neno Toni medrou como medran os nenos de pai maltratador e nai escrava. O deus xusticeiro nin estaba nin se lle esperaba, polo que o noso fillo de puta decidiu, motu proprio, ofrecerse en sacrificio para devolverlle o caos ao seu universo predicíbel. “Cómpre levar en si mesmo un caos para pór no mundo unha estrela danzante”. Palabra de Nietzche.
Na Galiza, a traxicomedia da droga ten nome de marisco. No clausurado pub “El Museo” de Vilagarcía, facendo honra ao seu nome, consérvanse os orificios de bala que, a semellanza do duelo de O.K. Corral ou da balasera do 23-F, son atracción do turismo de catástrofes: Antonio Chantada, alias Tucho Ferreiro, entró en el pub armado con un rifle calibre 38 especial largo. Se acercó a Danielito y desde apenas un metro de distancia le disparó a la cabeza. Cando o anxo exterminador viste o traxe de Batman, mesmo os fornidos leóns de bronce agochan o rabo entre as pernas. Houbo un tempo en que todos queriamos ser Sony Croquet. O señor 9 mm é o pastor que protexe o meu recto cu no Val da Escuridade...
            É un feito, José Antonio Iglesias Prieto enmerdouse até as cachas: “En el calendario de un drogradicto no hay sábados ni compasión, cada jornada es igual a la anterior, una cuesta arriba, porque el único norte es conseguir dinero para seguir consumiendo”.
           
Quero e admiro a Fernando Salgado xornalista, escritor, taxidermista da actualidade. O noso amor espiritual forxouse a por de compartir a mesma enlamada trincheira. Os nosos corpos turbadoramente masculinos, musculatura ben perfilada a por de gadaña e legón, batuxaron naquel Cartucho de Terra de Montes, nome en clave: Cerdedo.
            Malia que exiliados nos Miamis das Rías Baixas, mentres pescos e PTV’s se rebozaban en perico, nós orientabamos a nosa maltreita anatomía cara ao Vao de alén Cotobade, seguindo o ronsel que hoxe sucan lixeiros os corvos mariños. Ceguiños de radón sen cortar, experimentabamos o subidón, subidón e o subseguinte baixonazo que acarrexa a morriña. E outra vez a por máis. -Que fas esta fin de semana? -Vou a Cerdedo a pillar radón. Para que pisas a herba podéndoa fumar. En Cerdedo non hai mais ca herba e radón e unha insoportábel síndrome de abstinencia, un monazo que nin fala, nin oe, nin ve. Fernando é un toxicómano rehabilitado, eu, a cada pouco, coma alma en pena, fago 60 km para seguir meténdome a miña dose de merda.

Escribiu John Cashman: "Ábrese o terceiro ollo. Comezaba a somerxerme en min mesmo, a descender en espiral até o interior da miña propia carne. Xiraba, evolucionaba, retorcíame e trataba de conterme para non proclamar a berros a gloria e o terror de todo. Daquela, apareceu o ollo. Un inmenso ollo brillante suspendido no espazo. O ollo latexaba e lanzaba a través do meu corpo raios dunha luz ardente e de doces sons. Mais non era o meu corpo. De súpeto, convertérame no ollo inmenso e vía todo o que hai que ver. Era unha éxtase e, asemade, unha éxtase espantosa. Víao todo, comprendíao todo!”.
Dinosuaro da era protobotellónica, adoito me deixei engulir polo remuíño, pola vertixe, polos chanzos helicoidais do pub “La Cabaña”. Alí reinaba o Ollo. Aquela omnisciente deidade primitiva fitando impúdica para as criaturas da noite. “Dios es nuestro padre que está en el cielo, creador y señor de todas las cosas que premia a los buenos y castiga a los malos”. Non hai peor resaca que a do Licor 43.
De pe a pa, chapei o catecismo do fregués after hours. A miña penitencia chegou a acadar os quince botellíns de “Estrella Galicia”, a “estrella” dun país sen estrela. A perfección acadada na elaboración desta cervexa débelle máis aos meus riles que á experiencia acumulada por catro xeracións da familia Rivera. Lembro baixar con dificultade as escadas de “La Cabaña”. Non gardo lembranza de cómo facía para desenroscar a viaxe. Sei que para ir ao confesionario, cumpría pedir a chave.
Na “Cabaña”, uns copazos de arrincadeira. Despois, Cobián Rofignac, Benito Corbal, esquivando “capullos” e “capulleras”, potas e mexos. No “Chiringuito”, unha completa con cebola, non por acougar a larica, senón para vomitar o que a un lle quedaba de dignidade. A retirada, sempre de memoria. A vía do tren, perto da encrucillada da Parda e Salgueiriños, facía de fronteira. Ao outro lado, a Pontevedra oriental. A eliminación das barreiras arquitectónicas restoulle mérito ás retiradas. Na paz coma na guerra, unha retirada, aínda que sexa a tempo, sempre imprime no rostro a derrota do gilipollas. “En aquella tragicomedia cada sonrisa valía diez lágrimas”.
Moito lle sabe a Fernando agasallarnos con historias fronteirizas. O relato de Iglesias Prieto, Toni, é outro relato de fronteiras, de fronteiras esvaídas, xa que non existen derregas nin deslindes, non hai tal Checkpoint Charlie para quen ten alma de paxaro. Para a ave migratoria, mesmo un vasto continente fica reducido ao tamaño do átomo. Necesitaríanse mil libros coma este para dar explicado a nosa diáspora.

O relato de Iglesias Prieto, Toni, é tamén unha experiencia dantesca, o seu paralelo 38º percorría de leste a oeste a soleira do inferno. O mérito que se lle imputa a este coreano de Sanxenxo é ter ultrapasado a marca do Máis Alá e regresar, “vivito y coleando”, para contalo, para contarllo a Fernando Salgado, doutor Humphry Osmond.
Gábome de coñecer a Fernando, reporteiro puro sangue, e sei que entre as súas moitas virtudes sobrancea a paciencia do francotirador. Calquera outro sería incapaz de facer crónica política, incapaz de aturar algunha rolda de prensa sen sucumbir á euforia do que vai postísimo de grifa. Fernando Salgado ten a Deus agarrado pola chiva. Fernando Salgado “es el puto amo”.
O ñero Fernando Salgado reencarnouse en Iglesias Prieto, Toni, para relatar en primeira persoa a historia dunha xeración de nenos perdidos, sepultada baixo a amnesia dun pipicán, un colesterolódromo e uns grandes almacéns. “Y aquí no ha pasado nada”. A vinganza dos “deshechables” consumarase o día en que os mortos viventes tomen consciencia e bailen na Peregrina o Thriller de Michael Jackson.
Zuko, zuko, bazuko: gasolina, cloroformo, ácido sulfúrico, queroseno e unhas areas de éter. E a poesía xurdía, oh prodixio!, naquel escenario apocalíptico coma o fento agroma teiumudo no asfalto da AP-9. No “Callejón de la Muerte” gobernaba un xuíz tan implacábel coma equitativo. Harry el Sucio non che anda con hostias, se hai que perder os dentes, pérdeos o paria e tamén os ha perder o Odontólogo.
Con catiúscas, lanterna no casco e a carta de vacinación ao día, descendeu Fernando aos sumidoiros do submundo, seguindo o rastro do rato que, no fuxir de si mesmo, líbrase do gato para ir caer nas poutas do falcón. A receita da supervivencia “está a buen recaudo en una caja fuerte de Estados Unidos”.
No relato de Toni o Coreano chama a atención, endiañado paradoxo, a súa habelencia para arranxar nos motores, ao tempo que, coa mesma habilidade, se afanaba en escarallar a súa maquinaria. Fe en Dios e ferro a fondo.  “Non queremos un mundo onde a garantía de non morrer de fame se compense coa garantía de morrer de aburrimento”. Leña al mono.
En Aracataca, coma nos soportais de Sindicatos, o realismo máxico emana “de las pulgas y los perros secos”. No alucinado periplo deste rocinante de 6 cilindros e 170 cabalos, “la belleza y el horror eran vecinos”. Dende o verde exuberante do manglar colombiano até a estática praza da Verdura: “Ars cum Natura ad salutem”. -Metémonos unhas raias? A miña, en caldeirada.   
Toni, Torete, Lute, Vaquilla, “pregúntate quien eres los domingos por la mañana”. Eu son Kim Jong-Un, “un rolito de Bogotá”, unha Miss Universo, e gústame ter a neveira chea de carnes, chourizos, ron, güisqui e auga de coco e a música soando a toda pastilla. Os de Corea comen area e os do Rial comen merda do curral. Ñero, pilla unha dose de “mételo hoy y sácalo mañana” que esta noite imos a Canelas. No primeiro mundo, fabela dise “casas baratas”.
Germán Piffano, un antropólogo dos que emporcan os zapatos, levantou a pedra do Cartucho e as miñocas ficaron expostas ao sol ecuatorial, retorcéndose coma galos sen cabeza. Inferno e Paraíso: Sólo los mataron y en la acera están, se mueren al sol, cuántos muertos más. Muchacho, pásame los fósforos que El Cartucho va arder. Muchacho, pásame los fósforos que El Cartucho va arder.
Iglesias Prieto, Toni, pasou da Misericordia á Perseverancia, sen metadona, sen acupuntura, sen parches de nicotina; resucitou ao terceiro día; emerxeu do coma porque estrañaba o hoxe e o mañá, o afecto, a familia, chorar a súa nai morta, “hacerte el amor en los rincones, el ver las huellas de tus pies mojados en el pasillo de la casa”. 
“El humo del diablo” é un taboleiro de güija do que se valeu o autor para invocar unha pantasma. Fernando Salgado recomenda o seu consumo responsábel, porque, na fondeira da alma todos agochamos o cadáver dun policía enterrado coa súa moto. “A droga é o caramelo da indixencia”.

.
.
.
.